กลุ่มสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันในแหล่งที่อยู่แต่ละแห่งนั้น นอกจากจะมีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันทั้งในลักษณะที่พึ่งพาอาศัยกันในรูปแบบต่างๆ และการแก่งแย่งแข่นขันกัน ซึ่งเป็นความสัมพันธ์ทางชีวภาพแล้ว กลุ่มสิ่งมีชีวิตยังมีความสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมของแหล่งที่อยู่ ซึ่งเป็นสภาพทางกายภาพ ได้แก่ ดิน น้ำ แร่ธาตุ แสงสว่าง และอื่นๆ ที่จำเป็นต่อการดำรงชีพของสิ่งมีชีวิต ความสัมพันธ์ทั้งหมดประกอบเป็นระบบนิเวศระบบนิเวศ หมายถึง หน่วยของความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในแหล่งที่อยู่แหล่งใดแหล่งหนึ่งความสัมพันธ์นี้มี 2 ลักษณะ คือ ความเกี่ยวข้อสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต ที่แวดล้อมอยู่ และในขณะเดียวกันก็จะมีความสัมพันธ์อีกลักษณะหนึ่งคือ ความเกี่ยวโยงพึ่งหากันหรือการส่งผลต่อกัน ระหว่างสิ่งมีชีวิตด้วยกันเองความสัมพันธ์ทั้งสองลักษณะดังกล่าวนี้จะเกิดขึ้นพร้อมๆ กัน และมีอยู่ในระบบนิเวศทุกระบบ แสดงว่า สิ่งมีชีวิตทั้งหลายไม่อาจอยู่ได้อย่างโดดเดี่ยว โดยปราศจากการเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับองค์ประกอบอื่นๆ ความสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกันที่กล่าวนี้เป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุด ที่ทำให้บรรดาชีวิตทั้งหลายอยู่รอดได้ ชีวิตหนึ่งจะอยู่ได้ก็ต่อเมื่อมีชีวิตอื่นๆ และองค์ประกอบอื่นๆ อยู่ด้วยระบบนิเวศมีอยู่ทุกหนทุกแห่งในโลกมากมายหลายระบบ แม้แต่เศษกระถางแตกที่มีน้ำขังภายในเล็กน้อยก็จะมีตะไคร่น้ำ มีลูกน้ำ หรือไรน้ำเพียง 2-3 ตัว ก็เป็นระบบนิเวศได้ ในทำนองเดียวกัน แอ่งน้ำ หนองน้ำ กลางทุ่ง ทะเลสาบ ป่า มหาสมุทร ต่างก็เป็นระบบนิเวศ โลกทั้งโลกซึ่งเป็นที่รวมระบบนิเวศทั้งมวลก็เป็นระบบนิเวศใหญ่ที่เรียกว่า โลกของสิ่งมีชีวิต (biosphere)
ระบบนิเวศทางทะเล
ระบบนิเวศทะเล : ระบบนิเวศทะเลนี้จะประกอบด้วยชายฝั่งทะเลซึ่งมีทั้งหาดหินและหาดทราย ชายหาดเป็นบริเวณที่ถูกน้ำทะเลซัดมาตลอดเวลา พื้นผิวของหาดทรายและหาดหินจะเปียกและแห้งสลับกัน ในช่วงวันหนึ่งๆ ที่เป็นเวลาน้ำขึ้นน้ำลง ทำให้อุณหภูมิช่วงวันหนึ่งๆ ของบริเวณดังกล่าวแตกต่างกันไปด้วย นอกจากนี้น้ำทะเลมีสารประกอบพวกเกลือละลายอยู่หลายชนิด
สัตว์ที่อาจอาศัยอยู่ในทะเลต้องมีการปรับสภาพทางสรีระสำหรับการดำรงชีพอยู่ในน้ำเค็มด้วย จากชายฝั่งออกไปจะเป็นบริเวณไหล่ทวีป ทะเล และมหาสมุทร ซึ่งเป็นแหล่งที่มีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่จำนวนมาก นับเป็นแหล่งอาหารใหญ่ที่สุดของสิ่งมีชีวิต ประกอบด้วย แพลงก์ตอนพืช แพลงก์ตอนสัตว์นานาชนิด หญ้าทะเล สาหร่ายทะเล ที่สัตว์น้ำพวก กุ้ง หอย ปลา พะยูน โลมา และอื่นๆ ใช้เป็นอาหารในการเจริญเติบโต ใต้ท้องทะเลจะมีบริเวณแนวปะการัง หรืออาจเรียกว่าป่าใต้ทะเล ที่เทียบได้กับป่าบนบก แนวปะการังเกิดจากสัตว์พวกปะการังซึ่งมีสารหินปูนห่อหุ้มลำตัว สืบพันธุ์แบบแตกหน่อเชื่อมติดกันกับตัวเดิมทำให้เกิดเป็นกลุ่มก้อนของปะการัง ซึ่งแต่ละปีใช้เวลาสร้างได้เพียงไม่กี่นิ้ว บริเวณดังกล่าวมีความสำคัญมาก
********************************************
ระบบนิเวศป่าชายเลนระบบนิเวศป่าชายเลน : ป่าชายเลนเป็นป่าบริเวณชายฝั่งทะเลและปากแม่น้ำของประเทศเขตร้อน ประเทศไทยมีป่าชายเลนหลายแห่งแถบจังหวัดชายทะเล ในภาคใต้และภาคตะวันออก
ป่าชายเลนมีสภาพแวดล้อมที่ต่างจากป่าบกหลายอย่าง ได้แก่ สภาพดิน ดินบริเวณนี้เป็นดินเลนที่เกิดขึ้นจากการทับถมของตะกอนบริเวณปากแม่น้ำ ความแตกต่างของความเป็นกรด-เบส ความสมบูรณ์ของดินบริเวณป่าชายเลน วัดได้จากปริมาณไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม นอกจากนี้ยังมีความแตกต่างของระดับน้ำทะเลในช่วงต่างๆ ของแต่ละวันด้วย สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่บริเวณนี้ต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาวะแวดล้อมที่แตกต่างกันในแต่ละช่วงของวัน
กลุ่มพืชในป่าชายเลนจะแบ่งเป็นบริเวณ จากริมน้ำเข้ามาขางใน จะเห็นว่าพันธุ์ไม้เริ่มจาก แสม โกงกาง ลำพู ลักษณะของต้นไม้ในป่าชายเลนมักมีรากค้ำจุน ช่วยในการพยุงลำต้น มีรากอากาศโผล่พ้นดินขึ้นมา พืชพวกหนี้มีใบหนา บางชนิดมีขนปกคลุม นอกจากนี้ยังมีเยื่อกักเก็บน้ำในใบ ทำให้มีลักษณะอวบน้ำ ผลของพืชพวกนี้มีเมล็ดซึ่งงอกตั้งแต่อยู่บนต้นแม่ เมื่อหล่นสู่พื้นป่าชายเลน ก็เจริญได้ทันที
สัตว์ที่อาศัยอยู่บริเวณป่าชายเลนมีทั้งสัตว์หน้าดิน สัตว์ในดินและมีนกจำนวนมาก ป่าชายเลนเป็นแหล่งที่ตัวอ่อนของพวกสัตว์น้ำพวก กุ้ง หอย ปู ปลา เข้ามาอาศัยร่มเงาและหากินอาหาร ป่าชายเลนจึงเป็นแหล่งอนุบาลตัวอ่อนของสัตว์น้ำ มีความสำคัญต่อระบบนิเวศในทะเลมากที่สุด
ในด้านนิเวศวิทยา ป่าชายเลนเป็นป่าที่ให้ผลผลิตหลายอย่าง เช่น พันธุ์ไม้ต่างๆ ที่เป็นสมุนไพร ไม้โกงกาง ใช้เป็นเชื้อเพลิงที่ให้พลังงานสูงมาก เป็นป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์สูง ทำให้แผ่นดินงอก เป็นฉากกำบังลม ป้องกันการชะล้างที่รุนแรงที่อาจเกิดจากลมมรสุม ป่าชายเลนเป็นเสมือนกำแพงป้องกันการพังทลายของชายฝั่งเป็นอย่างดี รากของพันธุ์ไม้ในป่าชายเลยยังช่วยกรองสิ่งปฏิกูลต่างๆ ในน้ำ เป็นการลดปัญหาการเน่าเสียของน้ำ นอกจากนี้ป่าชายเลนยังเป็นสถานที่ศึกษาหาความรู้และพักผ่อนหย่อนใจได้ดีอีกด้วย
ปัจจุบันป่าชายเลนได้ถูกบุกรุกและมีการตัดไม้เกินกำลังของป่า เพื่อนำมาเผาถ่าน การเปลี่ยนแปลงสภาพป่าไปเป็นนากุ้ง ทำเหมืองแร่ ทำนาเกลือ โรงงานอุตสาหกรรม สร้างท่าเรือ แพปลา เป็นที่อยู่อาศัย บางแห่งทำถนนตัดผ่านเนื้อที่ป่าทำให้ป่าเสื่อมโทรม บางแห่งหมดสภาพที่จะกลับมาเป็นป่าชายเลนอีก
********************************************
ระบบนิเวศป่าไม้ระบบนิเวศป่าไม้ : ป่าไม้เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญยิ่งของประเทศ เป็นแหล่งรวมพันธุ์ไม้และสัตว์ป่าชนิดต่างๆ เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร ช่วยควบคุมอุณหภูมิ ผลิตก๊าซออกซิเจน และก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ทำให้ฝนตกตามฤดูกาล ช่วยกำบังลมพายุ ลดความรุนแรงของน้ำป่า และการพังทลายของหน้าดินที่เกิดจากกระแสน้ำไหลบ่า ช่วยรักษาความชุ่มชื้นของผิวดินและอากาศ ตลอดจนเป็นแหล่งสะสมปุ๋ยธรรมชาติ
ระบบนิเวศต่างๆ ที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้นนี้ เป็นระบบที่กว้างใหญ่ ยังมีระบบนิเวศแคบๆ เฉพาะเจาะจง ที่มีองค์ประกอบทางกายภาพและสังคมของสิ่งมีชีวิตที่แตกต่างกันไป เช่น ระบบนิเวศนาข้าว ระบบนิเวศขอนไม้ผุ ระบบนิเวศริมกำแพง ระบบนิเวศบนต้นไม้ ฯลฯ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น